تاریخ ایران زمین،از بنیاد،تاریخ شیوه اندیشیدن ایرانیان و،به دیگر سخن،تاریخ پیوستگی های عمل و نظر است ،به این معنا که هیچ حادثه تاریخی وجود ندارد که با اندیشه گره نخورده و بواسطه اندیشیدن تعیّنی جدید پیدا نکرده باشد.این تعیّن،هرگز،تعیّنی ساده نیست و پیوسته،پیچیده است،زیرا حلول هیولای اندیشیدن در صورت حادثه تاریخی آن را به چنان واقعه ای پیچیده تبدیل می کند که جز در قالب دستگاه مفاهیم بغرنج قابل تبیین نیست.
(تاملی درباره ایران،جلد نخست :دیباچه ای بر نظریه انحطاط ایران،با ملاحظاتی در مفهوم ایران ،جواد طباطبایی)